Natale di Roma con Orazio

Carmen saeculare

Phoèbe sìlvarùmque potèns Diàna,       

lùcidùm caelì decus, ò colèndi
sèmper èt cultì, date quaè precàmur
tèmpore sàcro,
quo Sibyllini monuere versus
virgines lectas puerosque castos
dis, quibus septem placuere colles,
dicere carmen.
Alme Sol, curru nitido diem qui
promis et celas aliusque et idem
nasceris, possis nihil urbe Roma
visere maius.
Rite maturos aperire partus
lenis, Ilithyia, tuere matres,
sive tu Lucina probas vocari
seu Genitabilis.
Diva, producas subolem patrumque
prosperes decreta super iugandis
feminis prolisque novae feraci
lege marita,
certus undenos deciens per annos
orbis ut cantus referatque ludos
ter die claro totiensque grata
nocte frequentis.
Vosque, veraces cecinisse Parcae,
quod semel dictum est stabilisque rerum
terminus servet, bona iam peractis
iungite fata.
Fertilis frugum pecorisque Tellus
spicea donet Cererem corona;
nutriant fetus et aquae salubres
et Iovis aurae.
Condito mitis placidusque telo
supplices audi pueros, Apollo;
siderum regina bicornis, audi,
Luna, puellas.
Roma si vestrum est opus Iliaeque
litus Etruscum tenuere turmae,
iussa pars mutare lares et urbem
sospite cursu,
cui per ardentem sine fraude Troiam
castus Aeneas patriae superstes
liberum munivit iter, daturus
plura relictis;
di, probos mores docili iuventae,
di, senectuti placidae quietem,
Romulae genti date remque prolemque
et decus omne.
Quaeque vos bobus veneratur albis
clarus Anchisae Venerisque sanguis,
impetret, bellante prior, iacentem
lenis in hostem.
Iam mari terraque manus potentis
Medus Albanasque timet securis,
iam Scythae responsa petunt, superbi
nuper et Indi.
Iam Fides et Pax et Honos Pudorque
priscus et neglecta redire Virtus
audet adparetque beata pleno
copia cornu.
Augur et fulgente decorus arcu
Phoebus acceptusque novem Camenis,
qui salutari levat arte fessos
corporis artus,
si Palatinas videt aequos aras,
remque Romanam Latiumque felix
alterum in lustrum meliusque semper
prorogat aevum,
quaeque Aventinum tenet Algidumque,
quindecim Diana preces virorum
curat et votis puerorum amicas
adplicat auris.
Haec Iovem sentire deosque cunctos
spem bonam certamque domum reporto,
doctus et Phoebi chorus et Dianae
dicere laudes.

Per l’introduzione generale alla poesia e l’analisi della prima parte rimandiamo ad un post precedente (Pubblicato qui: https://scuolaeculturaoggi.myblog.it/2020/04/24/carmen-saeculare-orazio_analisi-del-testo_1/ ). 

Per l’analisi delle strofe 7/13 rimandiamo ad un altro post (Pubblicato qui: https://scuolaeculturaoggi.myblog.it/2020/05/05/carmen-saeculare_analisi-del-testo_2/). 

Oggi, vista la magica coincidenza tra 21 aprile (“Natale di Roma”), classe quarta liceo, punto del programma (siamo arrivati proprio ad Orazio e stiamo traducendo da settimane i suoi magnifici Carmina…) a lezione presenterò proprio la sezione finale del carme.

Nel frattempo… Tantissimi auguri, eterna Roma! Tutti questi anni, ma non li dimostri affatto!

21 aprile 753 a. C. / 21 aprile 2021.

To be continued…